Er wordt gegniffeld in de klas van Dzifa. Via smartphones, dé nieuw gadget in die tijd, gaat een filmpje rond over een klasgenootje dat seks heeft met een jongen. Het is al meer dan tien jaar geleden, maar actrice, presentatrice en zangeres Dzifa Kusenuh herinnert het zich nog scherp. “Het was natuurlijk sensatie, we waren 15, 16 jaar en zagen zomaar een intiem filmpje van iemand die we kenden. En de leerkrachten wisten ook niet zo goed wat ze er nu mee aan moesten. De smartphones waren er nog maar net en termen als slut shaming en wraakporno waren nog niet bekend. Laat staan de enorme schadelijke gevolgen ervan. Ik heb het filmpje niet gedeeld, maar ik heb het meisje ook niet gesteund. Terwijl ik wel voelde: dit is heftig. Op een dag was ze weg van school en hebben we nooit meer iets van haar gehoord. Pas later besefte ik hoe gek het eigenlijk was dat het slachtoffer werd bespot en dat er niemand was die er op kwam om juist de dader aan te kijken. De jongen dus, die haar ongevraagd gefilmd had én het filmpje ook nog eens had verspreid.”
Op de filmset
Jaren later hangt er een ontspannen sfeer op de set van de YouTube-serie van jongerenplatform WTFFF!?: een interactief platform dóór en vóór Gen-Z dat inspeelt op de informatie- en hulpbehoeften van jongeren na het meemaken van online seksueel misbruik. De crew en de deelnemers eten vooraf wat met elkaar. Straks gaan ze in gesprek over een heftig onderwerp en dan is het fijn als je elkaar al een beetje kent. Dzifa neemt de presentatie voor haar rekening en merkt dat er in de houding naar slachtoffers niet veel veranderd is. Dzifa: “Nog steeds zijn het de slachtoffers van online seksueel misbruik die te maken krijgen met schuld en schaamte en vaak nauwelijks op steun uit hun omgeving kunnen rekenen. Neem Zuellen, die haar verhaal met ons deelt. Ze was 18 toen haar toenmalige vriendje stiekem een filmpje maakte tijdens de seks. Hij dreigde het filmpje online te zetten. Zuellen kon dit voorkomen als ze een naaktfoto zou sturen. Dat heeft ze in paniek gedaan. Alles beter dan dat het stiekem gemaakte filmpje van haar ontmaagding online zou komen, dacht ze. Later kreeg ze een telefoontje van iemand die zei: je leven is voorbij. En zo ervaarde ze het ook. Haar filmpje en de foto waren gedeeld met zo’n beetje iedereen die ze kende. Afschuwelijk natuurlijk, maar wat we me vooral zo raakt, is dat ze zich zo eenzaam voelde. Niemand was er voor haar.”
Vooral ouders mogen het niet weten
Jaarlijks krijgen zo’n 100.000 jongeren te maken met online seksueel misbruik. Een ongelofelijk groot aantal, wat ook rapper, acteur en presentator Willie Wartaal zorgen baart. Net als Dzifa zet hij zich in voor het platform WTFFF!?. Hij sprak de voice-over van de YouTube-serie en het platform in. “Als vader van jonge kinderen, hoop ik dat WTFFF!? hulp en herkenning geeft aan wie dat nodig heeft. Seksueel grensoverschrijdend gedrag is onacceptabel. Omdat het gaat om zoiets gevoeligs als naaktbeelden of seksvideo’s, durven slachtoffers niet om hulp in hun omgeving te vragen. Vooral ouders mogen niet weten wat er gebeurd is. Dan sta je er dus vaak alleen voor.”
Bekend stemgeluid
Wie het platform bezoekt, hoort direct het bekende stemgeluid van Willie door de luidsprekers. Hij nodigt de bezoeker uit om naar de verhalen van jongeren te luisteren, doorspekt met een verontwaardigd ‘WTFFF!?’. Een bewust gekozen manier van communiceren, om juist bij de jonge doelgroep binnen te komen. Willie: “Het is belangrijk om niet om de hete brei heen te draaien. En dat doe je het beste in een direct taalgebruik. Want er is nogal wat aan de hand: mensen worden gechanteerd, geshamed en misbruikt met naaktfoto’s. Wtfff!?” Ik hoop dat dit platform het gesprek op gang helpt en dat jongeren weten dat ze er niet alleen voor staan.”
‘Ik wilde toch zo nodig online?’
De opnames van de YouTube-serie zitten er op. Het platform met de te beluisteren verhalen staat live en steeds meer jongeren durven hier hun verhaal te delen. Willie en Dzifa hopen dat het platform ook voor een verandering gaat zorgen in hoe we in de samenleving denken over online seksueel misbruik. Dzifa: “Het is bijna niet voor te stellen onder welke druk jongeren komen te staan. Ik heb voor het programma Spuiten en Slikken een item gemaakt over het platform OnlyFans, waarin je ‘fans’ verzoekjes sturen voor leuk beeldmateriaal. Als snel wordt er gevraagd om pikantere beelden, ondanks dat je aangeeft dat je dat niet wilt. Ik stond nog op redelijke afstand, dit was een onderzoek voor een tv-programma en ik kon zelf prima mijn grenzen aangeven. Maar toch vond ik het heel intimiderend hoe er steeds om sexy materiaal werd gevraagd. Ik wilde toch zo nodig online? werd er gezegd. Dan moest ik wel wat laten zien. En eerlijk, dat voelde ook zo. En juist daar moeten we vanaf. Delen van beeldmateriaal, pikant of niet, is altijd jouw eigen keuze. Als jouw foto de school rondgaat, moet jij dan je schamen, of degene die hem rondstuurt?” Willie sluit af: “Precies, slachtoffers hebben steun nodig, geen veroordeling.”
